درباره ریبوار Rebwar

A few words about Rebwar A veteran revolutionary author, poet and songwriter, Mosleh Rebwar has published an anthology of poetry and short stories based on actual working class struggles that shook the world since the 1960s. These stories were first broadcast into towns and cities across Iran’s Kurdistan province by the radio station of the Komala communist party. Komala means “collective.” Rebwar was the first to translate The Internationale (the anthem of the international working class) into Kurdish (Sorani). His revolutionary songs remain popular across the region, and among the progressive Iranian Kurdish émigré communities scattered around the world. Born in 1947 in the Kurdish town of Mariwan, Rebwar grew up under the brutal Shah’s regime. The neighbouring Soviet Union represented a beacon of hope for social justice and development. Rebwar sharpened his politics while a student in Tehran in the 1960s, and was a founding member of Komala. The party remained an underground organisation until the eve of the 1979 uprising in Iran, which toppled the monarchy. Komala led the resistance to the Islamist takeover in Kurdistan before activists were killed or forced into exile during a bloody campaign waged by the new Islamic Republic against communists and progressives. But the struggle did not end there. Komala set up guerilla camps that won the support of people by refusing to submit to the Islamist regime, and continued the fight for socialism as part of the wider international communist movement. Rebwar remained an active member of the party until its split in the late ´80s and then continued in a new established party until the late of the ´90s. Since then he continues his political activities independently. Rebwar has worked as a secondary school teacher in Gothenburg, Sweden. He continues to campaign against racism and sexism and for working class power.

درەخت
شیعرێکی دێرینم بە بۆنەی ڕۆژی کۆمەڵەوە

درەختێکم
لەتیرەی بەرزەدرختان
بە ٸارەقی ڕەنج و خەبات پەروەردە بووم.
بنجم هەزارهەزار پۆیە و
لە نێو زاخە و کۆڵیت و زنجی شار و دێ
ڕۆچووم
ڕۆچووم.
لق و پۆم باڵای کردوە و
پەل لە ٸەستێرە دەکوتم و
بێباک لە چی تەور و تەوراس
‌ بەرەو هەتاو
بەگژ هەوری چڵکندا چووم!
٭٭٭
تۆف و کڕێوە و با، بابێ
باکی نیە، ٸەو درەختەی
بنجی هەزار-پۆی لە دڵی
کۆمەڵانی ڕق-ٸەستووری وریادا بێ!
تەوژمێکم لە بای سەڕ-سەڕ
مینەت-ٸاوای ستەم تێک-دەر
هەزار نەسیمی خۆش-پەیام
ٸەشنێ لە هانای هەناسەم
بۆ گشت بەشەر.
گزنگێکم لە بەربەیان
تیشکهاوێژی چی دەلاقەی ماڵی تاریک
گەنم، گەرما، ڕووناکي، تین،
‌ ‌ دیاریمە
‌ دیاریمە بۆ ژین!
لەم جیهانا، من کێوێکم
هەر دۆڵێک، هەر داوێنێکم
خەرمان-خەرمان گوڵی سووری ٸاڵای ٸاڵە
بەرهەمێکی
ڕقی پیرۆزی کارخانەم
من سەمەرەی بێ-سەمەري
ڕەنجی گەرمی کوورەخانەم؛
هیوای دەستی بێ-حەق-دەستی
بێ-بەشی بێ-خانەولانەم
ڕاست-کەرەوەی جیهانی کۆنی ٸاوەژووم
میعمارێکی نوێ-کردنەوەی ٸەم جیهانەم!
من مشتێکم لە هەزار مشت
گرێ-کراو
ڕاساوم لە
ژێر-چەناکەی دێوی دزێوی سەرمایە!
ٸەمن دەستێکی تامەزرۆم
تامەزرۆی یەکبوون، یارمەتي
دەستانی کار
بۆ تێکدانی ٸەم ستەم-مەینەت-ٸاوایە
بۆ خولقانی ٸەو دنیایە
ستەم تێیدا ٸەفسانەیە و
شەتی خرۆشانی شادي و بەهرەمەندی
دەریایێکە دوایي نایە!
٭٭٭
زستانی 1986

درەخت
شیعرێکی دێرینم بە بۆنەی ڕۆژی کۆمەڵەوە

درەختێکم
لەتیرەی بەرزەدرختان
بە ٸارەقی ڕەنج و خەبات پەروەردە بووم.
بنجم هەزارهەزار پۆیە و
لە نێو زاخە و کۆڵیت و زنجی شار و دێ
ڕۆچووم
ڕۆچووم.
لق و پۆم باڵای کردوە و
پەل لە ٸەستێرە دەکوتم و
بێباک لە چی تەور و تەوراس
‌ بەرەو هەتاو
بەگژ هەوری چڵکندا چووم!
٭٭٭
تۆف و کڕێوە و با، بابێ
باکی نیە، ٸەو درەختەی
بنجی هەزار-پۆی لە دڵی
کۆمەڵانی ڕق-ٸەستووری وریادا بێ!
تەوژمێکم لە بای سەڕ-سەڕ
مینەت-ٸاوای ستەم تێک-دەر
هەزار نەسیمی خۆش-پەیام
ٸەشنێ لە هانای هەناسەم
بۆ گشت بەشەر.
گزنگێکم لە بەربەیان
تیشکهاوێژی چی دەلاقەی ماڵی تاریک
گەنم، گەرما، ڕووناکي، تین،
‌ ‌ دیاریمە
‌ دیاریمە بۆ ژین!
لەم جیهانا، من کێوێکم
هەر دۆڵێک، هەر داوێنێکم
خەرمان-خەرمان گوڵی سووری ٸاڵای ٸاڵە
بەرهەمێکی
ڕقی پیرۆزی کارخانەم
من سەمەرەی بێ-سەمەري
ڕەنجی گەرمی کوورەخانەم؛
هیوای دەستی بێ-حەق-دەستی
بێ-بەشی بێ-خانەولانەم
ڕاست-کەرەوەی جیهانی کۆنی ٸاوەژووم
میعمارێکی نوێ-کردنەوەی ٸەم جیهانەم!
من مشتێکم لە هەزار مشت
گرێ-کراو
ڕاساوم لە
ژێر-چەناکەی دێوی دزێوی سەرمایە!
ٸەمن دەستێکی تامەزرۆم
تامەزرۆی یەکبوون، یارمەتي
دەستانی کار
بۆ تێکدانی ٸەم ستەم-مەینەت-ٸاوایە
بۆ خولقانی ٸەو دنیایە
ستەم تێیدا ٸەفسانەیە و
شەتی خرۆشانی شادي و بەهرەمەندی
دەریایێکە دوایي نایە!
٭٭٭
زستانی 1986

گفت و گۆ

شاخص

شیعرێکی دێرین کە بە لوتفی کاک حەمەی کەماڵی دۆزیمەوە 🙂


دوێنی شەو
لە خەوما نازانم لێرە بوو یان لەوێ
من و تۆ
لە خۆشی ئەم جەژنە
باڵمان لێ ڕوابوو
هەڵ ئەفڕین
ئەگەڕاین
شار بە شار
دێ بە دێ…
دەمان دی
لەم کوچە ئەو کۆڵان ئەو مەیدان
پڕ پڕی پانایی خیابان
کۆمەڵی ژن و پیاو…
لە خەوما
لە هەر کوێ
هەڵ ئەفڕین
ئەنیشتین
دەمان دی: دارستان
دارستانێک ئینسان، وەک دەریا
ئاسمانێک ئەستێرەی چاوی گەش
جەنگەڵێک دەست و مشت
وەک شەپۆل وەک دەریا
خرۆشاو….
دەمان دی
کاکۆڵی شیعار و پلاکارد
بە نەسیمێکی شاد شنەی دێ

کاکۆڵی ئاڵاکان
وەک پۆلە پەروانە
وەک گڕ
وەک بڵێسە
ورشەی دێ
دەمان دی
لەم کۆڵان دەستەیێ
لەو مەیدان گوردانێ
هەر شارێ لە شکرێ
وەک سان و ڕێژە
ڕیزی خۆی دەپێکێ
فوارەی هەزاران هاواری یەکیەتی
لە هەر دەم دەپشکوێ
لە خەوما
هەستمان کرد
چۆلەکەی چاوی دڵ
لە خۆشیان شارە وشار
چڵا و چڵ
هەڵ ئەفڕێ.
هەستمان کرد
پەپوولەی گوێچکەی دڵ
لە خۆشیان
گوڵا و گوڵ ئەنیشێ
وتم پێت
وەرە با
بت بەمە مەیدانی سەر چاوەی
ئەم کانی شادی یە

کە ئاواهەڵ ئەقوڵێ
بیستوتە؟
ئەفسانە و ڕازی کۆن
پڕن لە قسەی وەک “چەند چۆڵ چەند بیابان” ؟
ئێستاکە
تەماشا!
کام چۆڵایی ماوە
کە دەستمان
بە چاوی چەپ و ڕاست
تەقەڵی ڕێی ئاسن
لێکی نەدووریبێ؟
لەم عەرزەی
خاڵ بە خاڵ گوڵدۆزی کراوە
لەم فەرشە بەرینەی بەهاران
کوا شوێنێ
ڕۆخانەی ڕەنج و کار،
جەنگەڵی شاران و گوڵزاری کارەبای
لێ نەشکۆفابێ؟
کام دەریا سەرشێتە
هەزارەها زینی کەشتیمان
خستۆتە سەر کۆڵی
خەیاڵی سەر شێتی بڕیوە!
ئاسمان
ڕوون بێ یان ڕوو گرژ و هەوراویی
ژێر باڵی تەیارەی فڕینمان کەوتووە.
پەنجەمان تا ئەو دیو ئەستێران بردوە.
چنگمان بە کاکۆڵی فەلەکدا کردوە.

لە خەوما
هەر ئەفڕین و ئەم وت:
سەیرکە!
سەراسەر دیمەنی قودرەتە!
لە خەوما
تۆش ئەت وت:
ئەی ئەو دیو نابینی؟
ئەو دیوی ئەم دارستانە خۆشە نابینی؟
نابینی کردەوەی من کردەوەی تۆ
گیرفانی قودرەتی ئەوانەی پڕ بە پڕ خنیوە؟
نا بینی ئەو هێزەی تەفرەقەی من و تۆ
بە وانی بەخشیوە؟
لە خەما
ئەفڕین و تۆ ئەت وت:
ئەو هەموو سەر نێزە نابینی ڕیز بە ڕیز؟
نابینی مەرزەکان کۆمەڵێک زنجیرن؟
هەر وەک تۆڕ ڕوخساری جیهانیان پۆشیوە؟
نا بیستی ئەو دەنگەی کە دەڵێ:
ئەم ژنە، ئەو پیاوە
ئەم کوردە، ئەو عەجەم
ئەم ئێران، ئەو تووران
ئەم ڕەشە ، ئەو سپی
ئەم فەلە، ئەو جووە، ئەویتر موسوڵمان؟
پاشانیش ئاخێکت هەڵکێشا و
وتت پێم: ئەمانە شمشێرن پەیکەریان لەت کردووین
ئەمانە زنجیرن دەست و پێی پەت کردووین
ئەمانە دیوارن ڕێ دەستی لێ گرتووین!

لە خەوما وتم پێت:
دەی ئێمە خواوەندی جیهانی ئاوەدان،
ڕام کەری دەریای شێت،
ئاسمانی بێ ئەو پەڕ،
فەلەکی بێ کەران،
ئێمەی خزری زیندوو
کە ئەچینە هەر کوێ
گوڵزاری ژیانە لە ڕەنجمان ئەشکۆفی
گوایە بۆ نەتوانین
ئەم شمشێر- زنجیرە دیوار
بشکێنین،
هەڵبڕین،
یەک سەر بی ڕووخێنین؟
لە خەوما
دەستم لە دەستت نا
هاوپەیمان بووینەوە
لەم ڕۆدا
لەم ڕۆژی ڕەمزەدا بڕیار دەین:
بەسیەتی برسیەتی و تەفرەقە و نەگبەتیی!
وەختیەتی وشیاری و هاو پشتی و یەکیەتی!

غەززەی غەمبار

غەززەی بۆمبا

غەززەی عابا

بۆمباباران

لە ٸاسمانی سەرمایەوە‌

عابای پشوو-بڕی ٸایین،

عەرزی کێڵراو

بە زنجیری بێ-بەزەیی ‌

دەبابەکان…

کام وشە؟!

کام ڕست؟

کام مانا؟

بۆمباباران

لە ٸاسمانی سەرمایەوە

ٸاگر ٸەبارێ و

سەر عەرزیش،

عابای پشووبڕی ٸایین،

شەوەی شوومن…

شەوەی شوومن

لەسەر ٸەرزی‌

بە زنجیری بێ-بەزەیی دەبابەکان

خاپوور کراو………

کام وشە؟!

کام ڕست؟

کام مانا؟

وشەکانیش پڕووزاون

لەم ٸاگرا؛

وشەکانیش پڕووزاون

چ جای پەڕ و باڵی مناڵ؛‌

ساوای مەعسووم!

پەڕ و باڵیان پڕووزاون

ناتوانن باڵ بوەشێنن

ساوای مەعسووم،

لە باڵەتەپێش بێ بەرین؛

چ جای باڵگرتنەوە و فڕین

بەرەو ٸاسمان،

بۆ بەهەشتی

ٸایینی هۆشبەری گەلان!

٭٭٭

لە ٸاسمانی سەرمایەوە،‌

ٸاگر؛ ٸاگر …

ٸەرزی سەرمایەش پشو-وبڕ‌

بە عابای هۆشبەری ٸایین!

ٸاسمان دوور و زەوی سەخت؛

ساوای پەڕ و باڵ پڕووزاو

لەگەل دایک و باوکی ماندوو

چارەنووسیان

لە ٸاسمان بێ یان لەسە عەرز

جەهەننەمی سەرمایە و بەس!

جەهەننەمی دێوی دزێوی سەرمایە

بەتەمایە

بازاڕی چەک-فرۆشتنی

گەرم و گڕاوي بێ و

بازاڕ‌

گیرفانی بێ-بنی پڕ کا!

بەتەمایە

خوێنی هەڵقرچاوی ساوا

بکاتە زێڕ و سەروەت و

لەم ٸاگرە،

سامانی ملیار-ملیاردی

کۆوەبکا!

بەڵام، هەی هاوار و هەی داد؛

گیرفانی بێ-بن چۆن پڕ بێ؟!

کە بێ-بنە، چلۆن پڕ بێ؟

٭٭٭

غەززەی غەمبار

غەززەی کێڵراو بە ٸێرەقی

دەبابەکانی سەرمایە،

کەی دەنیشێتە بەرهەمی

وشیاربوونەوە و ڕاپەڕین؟!

کەی ٸەدا بەژێر سەرتاپای

سەرمایەی ماڵ-وێرانکەرداو

ٸایینی هۆشبەری گەلان!؟

کەی بێ یەکجاري ڕزگار بێ

لە کەتنی ماڵ-وێرانی و خوێن؟؟

لە کەتنی ڕێگا-ون-کەری

دێوی دزێوی سەرمایە؟!

ٸەمجار ساوا و دایک و باوک

لە ٸامێزی ٸەوین بگرین

بەهەشتی بژوێنی خۆمان

لەسەر ٸەم ٸەرزە

پێک بێنین …

2024 01 12